نام اختصاری: A.C.T.H

سایر نام ها: آدرنوکورتیکوتروپین،Corticotropin، Cortrosyn، Cosyntropin

بخش مورد انجام: هورمون

نوع نمونه قابل اندازه گیری: پلاسماي EDTA دار

1 mL حجم نمونه مورد نیاز:

شرایط نمونه گیری: بیمار باید ناشتا باشد.

ملاحظات نمونه گیری :

·       از سرنگ سرد شده و در لوله پلاستيكي پلی استرن حاوي EDTA كه از قبل در فریزر قرار داده شده استفاده شود.

·        پلاسما بلافاصله توسط سانتریفوژ يخچال دار  از سلول جدا شود.

·     نمونه گیری بهتر است 10-6  صبح انجام شود زیرا  ACTH سریعاً اکسید شده جذب لوله شیشه ای گردیده و توسط پلاسما دژنره می شود.

موارد عدم پذیرش نمونه:

• نمونه هایی که با سانتریفوژ معمولی جدا میشوند مورد قبول نمی باشند.
• همولیز شدید باعث رد نمونه می شود. 

شرایط نگهداری : پلاسما در دماي ^◦C20-  در لوله هاي پلاستيكي به مدت 14 روز پایدار می باشد.

کاربردهای بالینی : ارزيابي عملكرد غده هيپوفيز قدامي در جهت تشخيص علل سندرم كوشينك يا بيماري آديسون.

روش مرجع:سنجش ایمنو رادیو متریک(IRMA)  با استفاده از منوکلونال آنتی بادی و به روش Sandwich

روش ارجح:IRMA. جداسازی با استفاده از آنتی بادی ثانویه رسوب دهنده.

 سایر روشها: سنجش  آنزیم ایمنو متریک (EIMA)، سنجش ایمنو آنزیم (EIA)، سنجش ایمنو فلوئورومتریک (IFMA)

مقادیر طبیعی:

10-60 pg/mL(6-10 am)

• مقادیر مرجع برای نمونه گیری بعد از ظهر تعیین نشده است.
• مقادیر مرجع در اطفال همانند بزرگسالان است.

تفسیر: مقادیر افزایش یا کاهش سطوح این هورمون در موارد ذیل یافت می شود.

افزایش سطح :

بيماري آديسون، سندرم آدرنوژنيتال، بيماري كوشينك، سندرم ACTH اكتوپيك، استرس، افزايش توليد نئوپلاستيك ACTH در هيپوفيز يا بر اثر سرطان هاي مترشحه ACTH (غالباً ريه، لوزالمعده ، تيموس ، تخمدان، معده، كلون که ACTH به صورت اکتوپیک ترشح می شود)، بيماري مزمن ريوي، افسردگي، چاقي، فشار خون بالا، ديابت مليتوس.

کاهش سطح :

نارسايي ثانويه فوق كليه، كاهش فعاليت هيپوفيز، آدنوم يا كارسينوم فوق كليوي، سندرم كوشينك، تجويز گلوکوکورتیکوئیدها.  

عوامل مداخله گر:

افزایش دهنده ها :

تروما، عوامل تب زا، هيپوگليسمي، خونريزي ماهانه، بارداري، استروژن ها، اتانول، وازوپرسين، آمينوگلوته تي ميد، آمفتامين ها، انسولين، متي راپون، لوودوپا، اسپيرونولاكتون،متوکلوپراميد.

کاهش دهنده ها:

پلاسماي هپارينه، دگزامتازون و ديگر كورتيكواستروئيد هاي برون زا.

توضیحات:

• جهت اندازه گيري هاي متوالي لازم است نمونه گيري در روزهاي مختلف در يك ساعت ثابت انجام شود.
•  نمونه براي ريتم شبانه روزي بايد بين 6 تا 10 صبح و 9 تا 12 شب نمونه گيري شود.
•  سطوح هم زمان كورتيزول نيز ممكن است كمك كننده باشد.

منابع:

1. Demers LM: In Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics, 2006; pp 2014-2027

2. Petersen KE: ACTH in normal children and children with pituitary and adrenal diseases I. Measurement in plasma by radioimmunoassay-basal values. Acta Paediatr Scan 1981;70:341-345

3. کتاب جامع تجهيزات آزمايشگاهي فرآورده هاي تشخيصي- دکتر حميد رضا سقا و همکاران- نشر مير

4. کتاب جامع تست هاي تشخيصي و آزمايشگاهي پاگانا- دکتر مهتاب جعفر آبادي آشتياني و همکاران- نشر سالمي