نام اختصاری: CEA

سایر نام ها: آنتی ژن کارسینوامبریونیک، Embryonic Carcinoma Antigen

بخش مورد انجام: آنالیز هورمون

نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم یا پلاسمای EDTA دار

حجم نمونه مورد نیاز: 0.6 ml

شرایط نمونه گیری: نیاز به ناشتایی نمی باشد.

ملاحظات نمونه گیری:

1. روی برگه آزمایش وضعیت سیگار کشیدن بیمار یا هرگونه بیماری مؤثر بر نتایج آزمون را گزارش کنید.
2. سرم نباید همولیز شدید یا لیپمیک باشد.

موارد عدم پذیرش نمونه: همولیز شدید سرم یا کدورت موجب رد آن می شود.

شرایط نگهداری: حمل و جابجایی نمونه حتما باید روی یخ صورت گیرد.

در دمای C˚4 تا 7 روز و در C˚20-   تا 3 ماه پایدار است.

کاربردهای بالینی:

1. در تعیین وسعت بیماری و پیش آگهی در مبتلایان به سرطان روده بزرگ ( کولورکتال) و همچنین سرطان های  پستان، پانکراس، معده، کبدی- صفراوی و کارسینوم مدولاری تیروئید.
2. اندازه گیری این تومور مارکر ممکن است در ارزیابی اثربخشی شیمی درمانی یا پرتو درمانی مفید باشد.

روش مرجع: ایمونو اسی رقابتی

روش ارجح: کمی لومینوسانس

سایر روشها: ایمونو فلوئورسانس، ELISA، RIA

مقادیر طبیعی :  5 ng/ml  >  یا   5 µg/L  > 

تفسیر: سطحCEAهم در بیماریهای خوش خیم و هم در بیماریهای بدخیم افزایش می یابد. از این آزمایشی اختصاصی برای سرطان کولورکتال محسوب نمی گردد. بعلاوه همه سرطانهای کولورکتال CEA تولید نمی کنند. بنابراین CEA آزمون غربالگری قابل اطمینانی برای تشخیص سرطان کولورکتال در کل جمعیت نمی باشد. سطح CEA در بیمارانی که در مرحله اولیه بیماری بوده و تومور کوچکی دارند پایین یا طبیعی است. افرادی که تومورهای پیشرونده یا متاستاز داده دارند احتمالاً دارای سطح CEA بالاتری می باشند. کاهش شدید CEA از مقدار قبل از عمل به سطح طبیعی نشانه ریشه کنی کامل تومور است. از این رو، این آزمایش برای تعیین میزان کارایی درمان مفید است.لازم به ذکر است که بسیاری ( حدود 20% ) از مبتلایان به تومورهای پیشرفته پستان یا کولون فاقد سطح بالای CEA می باشند. CEA می تواند علاوه بر خون در سایر مایعات بدن از قبیل صفاق، پرده جنب و CSF نیز قابل سنجش باشد. وجود آن در این مایعات نشانه متاستاز است.

افزایش سطح:

1. بیماریهای بدخیم عبارتند از  سرطان های (کولورکتال، پستان، ریه، لوزالمعده، کبدی- صفراوی)
2. بیماریهای خوش خیم عبارتند از  التهاب ( کولیت اولسراتیو، کوله سیستیت، پانکراتیت، دیورتیکولیت، هپاتیت) ، سیروز و زخم پپتیک.

کاهش سطح: درمان مؤثر و ریشه کنی تومور.

عوامل مداخله گر:

1. سطح CEA در افراد سیگاری در مقایسه با افراد غیر سیگاری بیشتر است.
2. برخی افراد دارای آنتی بادی بر علیه پروتئین موش (HAMA) می باشند که می تواند منجر به تداخل در اندازه گیری CEA (مثبت کاذب) در روشهای ایمونو اسی گردد.

توضیحات:

• افزایش CEA در مایعات بدن نشان دهنده متاستاز تومور به آن ناحیه از یدن می باشد، مثلا افزایش CEA نشان دهنده متاستاز تومور به CNS می باشد.
• پس از برداشت تومور کولورکتال سطح CEA باید در عرض 6 هفته به سطوح طبیعی بازگردد. در غیر این صورت نشان دهنده عدم ریشه کنی کامل تومور می باشد.
• در هنگام تولد سطح آن در سرم قابل سنجش نمی باشد. سطح آن در سیگاری های مزمن بالا می باشد.
• آزمایش باید در نوبت های متعدد انجام شود و یکبار انجام آن ارزش ندارد.
• مقادیر اندازه گیری شده بالاتر از 100 ng/ml باید رقیق گردد.
• هموژنیستی و اختلاف آنتی بادی حساسیت های متفاوت برای روش های متفاوت را توجیه می کند.

منابع:

1. Chan DW, Booth RA, Diamandis EP, et al: In Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics. Fourth edition. Edited by CA Burtis, ER Ashwood, DE Bruns. St. Louis, Elsevier, Inc., 2006 pp 768-769

2. Locker, GY, Hamilton S, Harris J, et al: ASCO 2006 update of recommendations for the use of tumor markers in gastrointestinal cancer. J Clin Oncol 2006;24:5313-5327

3. Moertel CG, Fleming TR, Macdonald JS, et al: An evaluation of the carcinoembryonic antigen (CEA) test for monitoring patients with resected colon cancer. JAMA 1993;270:943-947

4. کتاب جامع تجهيزات آزمايشگاهي فرآورده هاي تشخيصي- دکتر حميد رضا سقا و همکاران- نشر مير

5. کتاب جامع تست هاي تشخيصي و آزمايشگاهي پاگانا- دکتر مهتاب جعفر آبادي آشتياني و همکاران- نشر سالمي