نام اختصاری: CK, ‍CPK

سایر نام ها: کراتین کیناز، کراتین فسفو کیناز،CK (Creatine Kinase)

بخش مورد انجام : بیوشیمی

نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم

حجم نمونه مورد نیاز:0.5 mL

شرایط نمونه گیری: نياز به محدوديت غذايي و مايعات نمي باشد.

ملاحظات نمونه گیری:

1.تزريق IM موجب افزايش سطح ‍CPK مي شود.

2. از هموليز نمونه اجتناب شود.

3. در صورت تزريق IM بيمار زمان آن در برگه آزمايش ثبت شود.

4. در صورت امكان مصرف هرگونه داروي مؤثر بر نتايج آزمايش قطع شود.

 5. سن و جنس بیمار در برگه آزمایش یادداشت گردد.

موارد عدم پذیرش نمونه : هموليز شدید موجب رد نمونه مي شود.

شرایط نگهداری: نمونه بايد فوراً مورد آزمايش قرار گيرد زيرا فعاليت CPK به طور واضحي پس از2  ساعت در دماي اتاق كاهش مي يابد.

در دماي C^◦ 4 به مدت 7 روز  و در دماي C^◦20-  به مدت 28 روز پایدار است.

کاربردهای بالینی :

1. MI) و انفاركتوس هاي مجدد همراه با افزایش ایزو آنزیمCK-MB

 2. ارزيابي علل احتمالي درد قفسه سينه و پيگيري شدت اسكيمي ميوكارد (ایزو آنزیم CK-MB)، 

3.شناسايي  مراحل  ابتدايي  درماتوميوزيت و اختلالات عضلاني اسكلتي كه با منشا عصبي نيستند مانند ديستروفي عضلاني دوشن( معمولاً  CK-MM و CPK  بالا می رود).

4. سطح کراتین کیناز بطور قابل توجهی در ناهنجاریهای سیستم عصبی مرکزی بالا می رود. تشخیص ایزو آنزیم CK-BB در تشخیص افتراقی مؤثر است.

روش ارجح: واکنش مزدوج آنزیمی

روش متداول: کالریمتریک-کینتیک

مقادیر طبیعی: واحد (SI)

نوزادان: 68 - 580 U/L

کودکان و نوجوانان پسر(تا 17 سالگی) : 94 - 499 U/L

کودکان و نوجوانان دختر (تا 17 سالگی): 91 - 391 U/L

جوانان و بزرگسالان مرد (18 سال و بالاتر): 52 - 336 U/L

جوانان و بزرگسالان زن (18 سال و بالاتر):    38 - 176 U/L

تفسیر: به دنبال آسیب سلول های میوکارد قلب نظیر MI حاد CPK از سلول های آسیب دیده میوکارد آزاده شده و سطح آن در خون طی 4 تا 8 ساعت بعد از سکته بالا می رود. میزان (فعالیت) CPK  طی 12 تا 24 ساعت به ماکزیمم می رسد و سپس طی 3 تا 4 روز به سطح نرمال بر می گردد.تمرین شدید و تروما ماهیچه (ورزش، تصادفات، تزریق عضلانی، جراحی، تشنج، نیش زنبور یا زنبور عسل، و سوختگی) می تواند مقادیر کراتین کیناز سرم را افزایش دهد.

افزایش سطح :

1-    افزايش سطح CPK تام: بيماري ها يا آسيب هاي وارده بر عضله قلبي، عضله اسكلتي و سیستم عصبی

2-  افزايش سطح CK-BB : آسيب مغزي، سرطان مغز، سكته مغزي، خونريزي زير عنکبوتیه ، تشنج، شوك ، سندرم ري، كارسينوماي پستان و ريه، انفاركتوس ريوي

3-    افزايش سطح ‍CK-MB: MI حاد، جراحي آنوريسم قلبي، دفيبربلاسيون قلبي، التهاب عضله قلب، آريتمي هاي بطني، ایسكمي قلبي

4-  افزايش سطح CK-MM: رابدوميلوز، ديستروفي عضلاني ، ميوزيت، جراحي، الكتروميوگرافي، تزريقات داخل عضلانی (IM)، له شدگي بافتي، توهمات روحي، هيپرتروفي بدخيم، هيپوكالمي، هيپوتيروئيدي

کاهش سطح : كاهش توده عضلاني، آرتريت روماتوئيد، هيپرتيروئيديسم، بيماري كوشينگ، بيماري هاي بافت همبند، توده هاي متاستاز داده به كبد، بيماران با عفونت يا سپتيسمي بستري در I.C.U .

عوامل مداخله گر:

افزایش دهنده ها: تزريق عضلاني، ورزش شديد، اعمال جراحي، افزايش BMI  و داروهایی از قبیل آمفوتريپسين B ، آمپي سيلين، برخي داروهاي بيهوشي، داروهاي ضد انعقاد ، آسپرين، كلوفيبرات، دگزامتازون، فوروزمايد، كاپتوپريل، كلشي ستين، الكل، لواستانين، ليتيم، ليدوكائين، پروپرانولول، سوكسينيل كولين، مورفين، هروئين، كدئين، پريگوگين ، ايميپرامين، ميوپرين، فنوباربيتال

توضیحات:

• حداقل يك ساعت پس از تزريق عضلاني نمونه گيري نكنيد.

·        فعالیت های شدید جسمی و یا تزریق عضلانی ممکن است منجر به بالا رفتن  گذرا CPK  شود.

منابع:

1.Tietz Textbook of Clinical Chemistry, Edited by CA Burtis, ER Ashwood, WB Saunders Company, Philadelphia, 1999          

 2. Manual of Diagnostic and Laboratory tests, Mosby’s

3. کتاب جامع تجهيزات آزمايشگاهي و فراورده هاي تشخيصي دکتر حميدرضا سقا و همکاران- انتشارات میر