نام اختصاری:C9

سایر نام ها: سنجشکمپلمان  نه

C9 Functional complement, C9 Complement Component, Serum; Ninth Component of Complement

بخش انجام دهنده: ایمونولوژی

نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم

حجم نمونه مورد نیاز:  1 ml

شرایط نمونه گیری: ترجیحا بیمار ناشتا باشد.   

ملاحظات نمونه گیری:

1.   بلافاصله بعد از نمونه گیری لوله حاوی نمونه بر روی یخ مرطوب قرار گیرد.
2.     سانترفیوز و جداسازی سرم در کوتاهترین زمان ممکن جدا گشته و بلافاصله نمونه فریز گردد.

موارد عدم پذیرش نمونه:

ü      ذوب و فریز مکرر نمونه

ü      نمونه بدون برچسب یا با برچسب اشتباه

ü      نمونه های فریز نشده یا در یخچال نگهداری شده

ü      نمونه های لخته

ü      نمونه های شدیدا لیپمیک

ü      پلاسما

شرایط نگهداری: نمونه در -20^oC به مدت 21 روز پایدار است.

اطلاعات تکمیلی:

سیستم کمپلمان شامل 30 جزء پروتئینی است که بیشترین غلظت آنها در پلاسما است. این سیستم در ایمنی ذاتی و در دفاع بر علیه عوامل میکروبی نقش دارد و با تشکیل کمپلکس حمله بر غشاء باعث نابودی میکروب‏ها می‏گردد. در این فرآیند تعدادی از اجزاء کمپلمان بروز می‏نمایند که باعث افزایش نفوذپذیری عروق، کموتاکسی و اپسونیزاسیون می‏گردند.
اجزاء کمپلمان در پلاسما به صورت اشکال غیرفعال هستند و از C1 تا C9 شماره‏گذاری شده‏اند. اگرچه به جزئیات وقایع مولکولی طی فعال شدن آبشار کمپلمان پرداخته نمی‏شود، اما در اینجا مروری مختصر بر خصوصیات ویژه آن صورت می‏گیرد. حیاتی‏ترین مرحله در شروع اعمال زیستی کمپلمان، فعال شدن جزء سوم یعنی C3 است. شکستن C3 می‏تواند از مسیر کلاسیک صورت گیرد که به تثبیت C1 به آنتی‏بادی IgM یا IgG متصل به آنتی‏‎ژن می انجامد و یا از مسیر فرعی انجام می‏پذیرد که با سطوح میکروبی )مثل اندوتوکسین‏ها(، ایمونوگلوبولین های مجتمع، پلی‏ساکاریدهای پیچیده، زهرمار کبری و مانند آن شروع می‏شود. در مسیر فرعی مجموعه مجزایی از اجزاء سرمی بنام دستگاه پروپردین (شامل پروپردین P، فاکتور B و ( D شرکت دارند. علاوه بر این، کولکتین‏ها به پروتئین‏های حاوی کربوهیدرات موجود بر سطح باکتری‏ها و ویروس‏ها متصل شده و کمپلمان را از طریق اجزاء مسیر کلاسیک فعال می‏کنند. بدون توجه به این که کدام مسیر فعال شده باشد،  C3 کانورتاز C3 (C Convertase) را به دو جزء مهم (C3a) و (C3b) می‏شکند.
سپس C3b به اجزاء از قبل ساخته شده متصل می‏شود تا C5 کانورتاز را بسازد کهبا C5 وارد واکنش شده و C5a رها می‏گردد و متعاقبا ساختن MAC(Membrane Attack Complex)شروع می‏شود. کمپلکسMAC  (C5, C6, C7, C8, C9 ) با اتصال هیدروفوبیک اولیه به چربی دو لایه سلول‏های هدف و در نهایت با ایجاد کانال‏های سراسر غشایی استوانه‏ای آنها را تخریب می‏کند. بیماران مبتلا به کمبود اجزای پایانی کمپلمان (C5، C6، C7، C8 و  C9) قادر تشکیل MAC نبوده ( به جز کمبود C9) و ممکن است مستعد  ابتلا به عفونت باکتریایی از جمله نایسریایی گردند. در کمبود یا فقدان جزء   C9 فعالیتلیتیک کمپلکس MAC کاهش می یابد. با این وجود در خیلی از موارد کمبود، بیماران بدون علائم بالینی می باشند. کمبود جزء C9 در تقریباً 1% جمعیت کشور ژاپن گزارش گردیده است.
اعمال زیستی دستگاه کمپلمان به دو دسته عمومی تقسیم می‏شود: تخریب سلول‏ها توسط MAC و اثرات بیولوژیک قطعات پروتئولیتیک کمپلمان که شامل فرآیندهای عروقی، اتصال لکوسیتی، کموتاکسی و فعال شدن آنها و فاگوسیتوز می‏باشند. 

کاربردهای بالینی:

1. بررسی بیماران با کمبود یا فقدان کمپلمان همولیتیک (CH50)
2. شناسایی کمبود جزء نه کمپلمان (C9)

متدولوژی: Automated Liposome Lysis Assay، Radial Immunodiffusion

مقادیر طبیعی:

سطح پروتئین (آنتی ژن) : 42 – 77 mg/L or 4.2 – 7.7 mg/dl

فعالیت عملکردی: 37- 61 U/ml

تفسیر: سطوح پایین کمپلمان نه (C9) ممکن است به دلیل کمبود ارثی ، کمبود اکتسابی، و یا به دلیل مصرف کمپلمان (برای مثال، متعاقب فرآیندهای عفونی و یا خود ایمنی) ایجاد شود.

فقدان C9  در حضور مقادیر C3 و C4 نرمال حاکی از کمبود C9 است. فقدان C9 در حضور مقادیر کاهش یافته C3 و C4 نشاندهنده مصرف کمپلمان است.

سطوح طبیعی آنتی ژن و فعالیت عملکردی C9 نشاندهنده نرمال بودن تست می باشد.

محدودیت ها و عوامل مداخله گر :

• C9در دمای اتاق بسیار ناپایدار است. چنانچه نمونه بیش از 1 ساعت بماند سطح کمپلمان به طور کاذب کاهش می یابد. بنابراین سرم را باید به محض رسیدن به آزمایشگاه جدا نمود و منجمد کرد.
• نمونه با همولیز و لیپمیک شدید منجر به تداخل در نتایج ازمون می گردد.
• نمونه پلاسما، نمونه لخته شده و یا نمونه ای که در یخچال نگهداری شده باشد برای انجام آزمایش مناسب نمی باشند.
• در موارد کمی مشاهده شده است که با وجود طبیعی بودن میزان پروتئین (آنتی ژن) C9، پروتئین فاقد فعالیت عملکردی می باشد. بدین خاطر اندازه گیری میزان فعالیت پروتئین C9 بیشتر حائز اهمیت می باشد.

توضیحات:

• عدم وجود و یا کاهش سطح فعالیت عملکردی C9 در حضور مقادیر نرمال آنتی ژن C9 می بایست با نمونه جدید سرم بیمار تکرار گردد تا مشخص شود  غیر فعال شدن (C9 inactivation) ناشی از انتقال نادرست نمونه نبوده است.
• جهت غربالگری بیماران مشکوک به اختلال در مسیر کمپلمان می بایست ابتدا فعالیت توتال اجزای کمپلمان (Complement, Total, Serum)  یا CH50 (Complement Hemolytic 50)را مورد بررسی قرار داد و در صورت کمبود یا کاهش آن، به بررسی اجزای کمپلمان به صورت مجزا پرداخت. یک کمبود در هر یک از اجزاء کمپلمان منجر به کمبود یا کاهش در میزان توتال کمپلمان خواهد گردید.
• افراد با کمبود جزء C9 مستعد ابتدا به عفونت های باکتریایی بویژه عفونت های نایسرایی می گردند.
• آنالیز سطوح C3 و C4 برای تفسیر نتایج مورد نیاز است.

          منابع :

1. 1. پایگاه اطلاع رسانی داده های آزمایشگاهی به زبان فارسی: http://lab.behdasht.gov.ir/test/printTest/107

2. Gaither TA, Frank MM: Complement. In Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods. 17th edition. Edited by JB Henry. Philadelphia, PA, WB Saunders Company, 1984, pp 879-892.

4. ARUP. Complement Component 9. Laboratory Test directory. Available athttp://ltd.aruplab.com/Tests/Pub/0099076

1. http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Clinical+and+Interpretive/81066