نام اختصاری: EPO

سایر نام ها: اریتروپویتین،Epogen، Hematopoietin

بخش مورد انجام: آنالیز هورمون

نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم

حجم نمونه مورد نیاز: 0.5 ml

شرایط نمونه گیری: ترجیحاً نمونه گیری در صبح صورت گیرد.

ملاحظات نمونه گیری: مصرف هرگونه داروی مؤثر بر نتایج آزمایش را در روی برگه آزمایشات ثبت نمایید.

موارد عدم پذیرش نمونه: همولیز شدید نمونه مورد قبول نمی باشد.

شرایط نگهداری:

§      نمونه تا زمان آزمایش در حرارت اتاق پایدار است اما اگر قرار است آزمایش بعداً انجام گردد بهتر است در یخچال قرار داده شود.

§      نمونه در ^◦c4 و ^◦c20 -  تا 14 روز پایدار است.

کاربردهای بالینی:

1-    کمک به تشخیص کم خونی و پلی سیتمی

2-    کمک به تشخیص پلی سیتمی اولیه (پلی سیتمی ورا) از ثانویه

3-    کمک به افتراق  پلی سیتمی ثانویه نابجا (تومورهای کلیه) از پلی سیتمی ثانویه بجا ( زندگی در ارتفاعات، بیماری ریوی، استعمال دخانیات)

4-    شناسایی سوء مصرف اریتروپوئیتین در ورزشکاران

5-    ارزیابی بیماران تحت درمان جایگزینی با EPO که پاسخ خونسازی ناکافی نشان می دهند.

روش مرجع:ELISA

روش ارجح:ELISA

سایر روشها:RIA غیر رقابتی

مقادیر طبیعی:  5 – 35 IU/L   یا 5 – 35 mIU/ml 

تفسیر: آزمون EPO به منظور کمک به تشخیص بیماران دچار کم خونی و پلی سیتمی مورد استفاده قرار می گیرد. در بیمارانی که هموگلوبین آنان به علت نار سایی تولید در مغز استخوان (کم خونی فقر آهن) یا تخریب گلبول های قرمز (کم خونی همولیتیک) پایین می باشد، EPO افزایش نشان می دهد. در مقابل در بیماران کلیوی که دچار تخریب سلولهای دور توبولی شده اند یا افراد که هر دو کلیه اشان را برداشته اند (نفروکتومی دوطرفه) سطح EPO سقوط کرده و این بیماران مبتلا به کم خونی می شوند. در مبتلایان به پلی سیتمی، سطح EPO به عنوان یک پاسخ مناسب و بجا به هیپوکسی، افزایش می یابد. در عوض سطح EPO در بیمارانی که پلی سیتمی ورا بدخیم دارند پایین است. بعضی از تومورهای سلول های کلیوی یا فوق کلیوی می توانند مقدار زیادی EPO تولید نمایید که به میکانیسم مهاری پس نوردی طبیعی نیز پاسخ نمی دهد.

افزایش سطح: آنمی فقر آهن، آنمی مگالوبلاستیک، آنمی همولیتیک، میلو دیسپلازی، شیمی درمانی، AIDS ، فئوکروموسیتوم، کارسینوم سلول کلیوی، کارسینوم فوق کلیوی

کاهش سطح: پلی سایتمی ورا، بیماری های کلیوی و فوق کلیوی

عوامل مداخله گر:

§        بارداری، استروئیدهای آنابولیک، قرص های کنترل بارداری، ACTH موجب افزایش کاذب در سطح EPO  می گردند.

§        انتقال خون به فرد گیرنده به کاهش کاذب EPO می انجامد.

توضیحات:

• نمونه صبحگاهی دارای EPO  بیشتری از نمونه عصر می باشد.
• EPO با هموگلوبین نسبت عکس دارد.
• کاهش تولید RBC (گلبول های قرمز) با کاهش ظرفیت حمل اکسیژن همراه می باشد. در نتیجه سلول های تخصص یافته کلیوی تحریک می شوند و EPO می سازند.
• اندازه گیری EPO به همراه شمارش رتیکلوسیت جهت تشخیص علت کم خونی و پلی سیتمی بکار می رود.

منابع:

1. کتاب جامع تجهيزات آزمايشگاهي فرآورده هاي تشخيصي- دکتر حميد رضا سقا و همکاران- نشر مير
2. کتاب جامع تست هاي تشخيصي و آزمايشگاهي پاگانا- دکتر مهتاب جعفر آبادي آشتياني و همکاران- نشر سالمي

1. 3.       Casadeval N: Pure red cell aplasia and anti-erythropoietin antibodies in patients treated with epoetin. Nephrol Dial Transplant 2003;18 (Suppl. 8):viii37-viii41
2. 4.      4. Fisher JW: Minireview: Erythropoietin: Physiology and Pharmacology Update. Exp Biol Med 2003;228:1-14
3. 5.      5. Strippoli GFM, Manno C, Schena FP, Craig JC: Haemoglobin and haematocrit targets for the anaemia of chronic kidney disease. The Cochrane Library, 2005, Volume 2