نام اختصاری: Ferr

سایر نام ها:  فري تين

بخش مورد انجام: آنالیز هورمون

نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم

حجم نمونه مورد نیاز: 0.6 ml

شرایط نمونه گیری:

1. نيازي به ناشتايي ندارد.
2. از مصرف داروهای حاوی آهن 24 ساعت قبل از آزمایش اجتناب گردد.

ملاحظات نمونه گیری:

1. از فريز كردن و ذوب كردن بيش از 1 بار خودداري شود.
2. از مخلوط کردن خیلی سریع نمونه خودداری کنید. زیرا ممکن است سبب دناتوره شدن فری تین گردد.
3. در صورت استفاده از هرگونه دارویی که بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارد، آن را در برگه آزمایش یادداشت کنید.

موارد عدم پذیرش نمونه: سرم های به شدت همولیز و لیپمیک مورد قبول نمی باشد.

شرایط نگهداری:  سرم در ^◦c 4 به مدت 7 روز و در ^◦c20-  تا 3 ماه پایدار است.

کاربردهای بالینی:

1. تشخیص فقر آهن و اضافه  بار آهن.
2. اندازه گيري ذخيره آهن بدن.
3. افتراق بين کم خونی فقر آهن و التهابات مزمن که منجر به فقر آهن می گردد.

روش مرجع:RIA

روش ارجح: کمی لومینوسانس

سایر روشها:IRMA

مقادیر طبیعی:

مردان:12-300 ng/ml

زنان:12-150 ng/ml

نوزادان: 25 – 200 ng/ml

کودکان (تا 15 سالگی):7 – 140 ng/ml

تفسیر: اندازه گیری فری تین، شاخص خوبی برای ذخایر آهن در بدن می باشد. فری تین پروتئین اصلی ذخیره کننده آهن است که غلظت آن  ارتباط مستقیم با ذخایر آهن بدن دارد. هر  1 ng/ml فریتین در سرم معادل 8 mg آهن ذخیره می باشد. سطح فری تین با افزایش سن به طور دائم در مردان و زنان پس از یائسگی افزایش می یابد. کاهش سطح فری تین نشانه کم شدن ذخایر آهن و کم خونی فقر آهن است. هنگامی که ذخایر پروتئینی بدن به شدت کاهش یافته باشد، فری تین نیز کاهش خواهد یافت. در بارداری نیز کاهش سطح فری تین مشاهده می شود.

افزایش سطح فری تین در پی هموکروماتوز، مسمومیت با آهن، انتقال خون مکرر، کم خونی مگالوبلاستیک و همولیتیک، بیماریهای نئوپلاستیک، الکلیسم، بیماریهای کلاژن یا بیماری مزمن کبدی مشاهده می شود.

فری تین به عنوان یک پروتئین واکنشی فاز حاد در شرایط بی ارتباط با ذخایر آهن از قبیل بیماریهای التهابی حاد، عفونتها و سرطانهای متاستاز دهنده نیز افزایش می یابد. اگر این بیماران همزمان مبتلا به فقر آهن نیز باشند، تشخیص آن مشکل می باشد، زیرا سطح فری تین در بیماریهای مذکور به طور کاذب افزایش می یابد. 

افزایش سطح : درهموكروماتوز، هموسيدروز، مسمومیت آهن، كم خوني مگالوپلاستيك، كم خوني هموليتيك، بيماري هاي هپاتوسلولار التهابي، الكليسم، بيماري التهابي، سرطان هاي پيشرفته، بيماري هاي مزمن همانند لوسمي، سيروز، هپاتيت مزمن يا بيماري هاي كلاژن عروقي و تعویض مکرر سلول های قرمز خون (( packed cells سطح فری تین بالا می رود.

کاهش سطح : دركم خوني فقر آهن، كمبود شديد پروتئين، همودياليز، خونریزی در پی قاعدگی شدید، سوء جذب شدید آهن و خونریزی در مجاری گوارشی، سطح فری تین کاهش می یابد.

عوامل مداخله گر:

§      انتقال خون مکرر و مصرف غذایی پر آهن

§       مصرف داروهای حاوی آهن، الکل و قرص های ضد بارداری سبب افزایش کاذب و مصرف اریتروپوئیتین سبب کاهش کاذب  فری تین می گردد.

§      خونریزی ماهیانه در زنان موجب کاهش فری تین می گردد. زیرا ذخایر آهن به علت خونریزی ماهیانه کاهش می یابد.

§      تجویز اخیر رادیو نوکلئیدها در اندازه گیری آهن به روش رادیو ایمونو اسی منجر به غیر طبیعی گشتن سطح فری تین می گردد.

§      افراد در معرض آنتی ژنهای حیوانی که می تواند با معرفهای آزمون واکنش داده و موجب تداخل در نتایج آزمایش گردد.

توضیحات:

• هنگامی که بیمار تحت درمان با آهن می باشد، تعیین فری تین سرم چندان قابلاطمیناننخواهد بود.
• اگر این آزمایش به همراه سنجش سطح آهن سرم و ظرفیت کل اتصال به آهن (TIBC) انجام شود، به تشخیص افتراقی و طبقه بندی کم خونی کمک خواهد نمود.

منابع:

1.کتاب جامع تجهيزات آزمايشگاهي فرآورده هاي تشخيصي- دکتر حميد رضا سقا و همکاران- نشر مير

2.کتاب جامع تست هاي تشخيصي و آزمايشگاهي پاگانا- دکتر مهتاب جعفر آبادي آشتياني و همکاران- نشر سالمي

3. Brugnara C: Iron deficiency and erythropoiesis: new diagnostic approaches. Clin Chem 2003 Oct;49(10):1573-1578