نام اختصاری:HIV- 1/-2 Ab, Ag

سایر نام ها: Acquired Immune Deficiency Syndrome (AIDS)، HIV-1/-2 Antibodies ، HIV Types 1/2 Antibody, Serum

بخش انجام دهنده: ایموتولوژی

نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم، پلاسما تازه، خون کامل

حجم نمونه مورد نیاز:   2 ml

شرایط نمونه گیری:

 1. نیاز به ناشتایی نمی باشد. 

2. نمونه گیر باید  قابلیت انتقال هپاتیت از طریق خون آلوده را در نظر بگیرد.    

ملاحظات نمونه گیری:

1. بیمار را از نظر خونریزی بررسی نمایید.
2. به بیمار مشکوک به هپاتیت گوشزد نمایید که از تماس نزدیک با سایر افراد پرهیز کند.
3. تا زمانی که نتایج سرمی خلاف آن را ثابت ننموده، بیمار را باید آلوده در نظر گرفت.
4. 4.  پس از نمونه گیری سوزن سرنگ را بلافاصله در ظرف مخصوص (Safety box) بدور اندازید.
5. در تهیه پلاسما از ضد انعقاد سیترات سدیم، EDTA و هپارین میتوان استفاده کرد.
6. 6.  در صورت نمونه گیری خارج از آزمایشگاه، نمونه را سریعاً به آزمایشگاه بفرستید.
7. 7.  برای بیماران مشکوک به هپاتیت فرمی از سابقه ابتلاء به بیماری را یادداشت کرده و آن را مستند کنید.

موارد عدم پذیرش نمونه:

ü   نمونه همولیزه شدید.

ü   نمونه لیپمیک شدید.

ü   نمونه ایکتریک شدید.

ü  فریز کردن و ذوب کردن مکرر

ü    استفاده از نمونه های حاوی فیبرین، آلودگی میکروبی و  غیر شفاف توصیه نمی شود.

شرایط نگهداری:

• §  نمونه خون را در ظرف 24 ساعت سانتریفیوژ کرده و سرم را از لخته جدا نمایید.  نمونه به مدت 24 ساعت در دمای اتاق  و 7 روز در ◦c 4 پایدار است.
• §  برای نگهداری طولانی تر نمونه را در ◦c20-  قرار دهید.

کاربردهای بالینی:

1. غربالگری و تأیید عفونت HIV1 و HIV2
2. غربالگری واحدهای خون برای انتقال خون سالم و ایمن.

روش مرجع: PCR

روش ارجح: وسترن بلات (Western blott)، IFA، ELISA

سایر روشها: شمارش CD4، کشت ویروس، اندازه گیری 2β میکروگلوبولین افزایش یافته، اندازه گیری آنتی ژن P24،Radio Immunoprecipitation

مقادیر طبیعی: Non- Reactive

·        برای تفسیر بهتر داده ها،  دستورالعمل ویژه روشهای مورد انجام  را ملاحظه نمایید.

تفسیر: اندازه گیری HIV-Ab یکی از شاخص های مهم در ارزیابی افراد آلوده می باشد. همچنین جهت غربالگری خون و محصولات خونی یا انتقال پیوند انجام می شود. آنتی بادیهای HIV ، 12-4 هفته پس از عفونت ظاهر می شود و در مواردی این مدت طولانی تر می باشد. بدلیل پدیده واکنش متقاطع HIV1 و HIV2 ، کیتهای ELISA ترکیبی از این دو را شناسایی می کند. برای اندازه گیری کیفی آنتی بادی علیه زیر گروههای HIV1 و HIV2 چاهکهایی با آنتی ژنهای p24 و p41 و gp41 از زیر گروههای HIV1 و آنتی ژن gp36 از زیرگروههای HIV2 کد شده اند. در صورتیکه نمونه با روش ELISA مثبت شود باید مجدداً آزمایش تکرار شود و آزمایشات تأییدی وسترن بلات (Wb) و ایمونوفلوئورسنت (IFA) انجام شود. آزمایش مثبت ELISA که با روشهای IFA و Wb رد می شود نشانه منفی بودن نیست، بخصوص در مواردیکه علائم ایدز  و یا رفتار های پر خطر وجود دارد. در این موارد آزمایش 6-3 ماه بعد باید تکرار گردد. آزمایش منفی در مواردی که علائم بیماری مشاهده می شود، 6 ماه بعد باید مجدداً تکرار شود و با روشهای تشخیص آنتی ژن HIV ، عفونت مورد تأیید قرار گیرد.

عوامل مداخله گر :

• نمونه های دارای فیبرین، آلودگی میکروبی، سدیم اُزاید، نمونه همولیزه ، لیپمیک ، ایکتریک و ذوب و فریز مکرر،  موجب تداخل در آزمایش می گردد.
• خونی که حاوی مواد ضد انعقاد نامناسب باشد یا بیمارانی که اختلال در تولید لخته دارند ممکن است واکنش مثبت کاذب ضعیف بدهند.
• معمولترین خطا در روشهای EIA مانند الایزا، شستشو ناکافی و یا آلودگی معرف با مواد آلوده می باشد.

توضیحات:

• این آزمایش به عنوان تست غربالگری یا تست تأییدی برای اهداء کنندگان خون پیشنهاد نمی شود.
• روش Radio Immunoprecipitation حساسترین و دقیق ترین روش برای تشخیص آنتی بادیهای ضد HIV است ولی به دلیل پیچیدگی زیاد کاربرد ندارد.
• در صورت مثبت شدن آزمایش، تست مجدداً تکرار گردد و بهتر است نمونه گیری مجدد گردد. نتایج مثبت باید با تست تأییدی مانند Wb و یا IFA تأیید گردد.
• اگر آزمایش مثبت شود نمی توان عامل آلودگی (HIV1 و (HIV2  را شناسایی کرد. و برای تفکیک این دو باید تست های اختصاصی از قبیل PCR و Wb صورت گیرد.
• در روش PCR قطعات RNA ویروسی که ممکن است در سلول های میزبان وجود داشته باشد به کمک آنزیم های مخصوص تکثیر داده و میزان آنها را چندین برابر افزایش می دهد، بدین ترتیب تشخیص DNA ویروس به راحتی انجام می گیرد.
• کاهش CD4 در اشخاص آلوده به  HIV، احتمال ابتلا به بیماریهای فرصت طلب را افزایش می دهد.
• منفی شدن تست نشان دهنده عدم آلودگی به HIV1 و HIV2 می باشد. ولی برای نمونه هایی که با تستهای رپید آنتی بادیهای HIV مورد غربالگری قرار می گیرند، ضرورت دارد  با تستهای تأییدی، مورد تأیید قرار گیرند؛ حتی اگر نتیجه تست غربالگری منفی باشد.
• حساسیت روش ELISA 99.5 % و ویژگی آن 99.8 % می باشد.

  منابع :

1. کتاب جامع تجهيزات آزمايشگاهي و فرآورده هاي تشخيصي- دکتر حميد رضا سقا و همکاران- نشر مير
2. سايت مايو کلنيک (Mayo mediacal laboratories).

3.      Jacobs S. D, DeMott R. W, Oxley K. D, Laboratory test handbook, 3 rd,Lexi comp,2004 pages 746-748