نام اختصاری:MGS-S&C

سایر نام ها: نمونه تناسلی مردان، اسمیر و کشت؛ مجرای تناسلی مردان،

  Male Genital Specimens Smear&Culture, male urethral Smear&Culture  

بخش انجام دهنده: میکروب شناسی

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ترشحات مجرای ادراری بیمار مبتلا به سوزاک، مایع مترشحه از شانکرهای سیفلیسی،  نمونه ادرار، مایعات بافتی آسپیره شده از خیارکها و تاول ها و پونکسیون غدد لنفاوی متورم.

حجم نمونه مورد نیاز:1ml

شرایط نمونه گیری: نمونه جمع آوری شده باید در کمتر از 24 ساعت به بخش میکروب شناسی آزمایشگاه انتقال یابد.  

ملاحظات نمونه گیری:

نمونه برداری از مجرا: در موارد حاد بیماری که ترشحات زیادی می باشد با سواب های سر پنبه ای از ترشحات برداشت کرده (بدون قرار دادن در مجرا) و بر روی لام در یک جهت قرار داده می شود اما در مواردی که ترشحات کم باشد از سواب های اوروژنیتال استفاده نموده ،  بدین صورت که به میزان 2 سانتی متر سواب را در مجرا بیمار وارد کرده و با چرخش 360 درجه ای سواب از داخل مجرا نمونه برداشت می شود.از آنجایی که کلامیدیا تراکوماتیس پاتوژن داخل سلولی است، جدا کردن سلول های اپیتلیال از مجرا (به وسیله سوآب) اهمیت زیادی دارد. برای کشت گنوکوک، کلامیدیا و اورئوپلاسما به سوآب های جداگانه نیاز می باشد. از چند قطره اول ادرار نیز برای تشخیص گونوکوک در مردان، استفاده می گردد.به دلیل احتمال وجود تریکوموناس واژینالیس در ترشحات مجرای مردان، نمونه مربوط به کشت باید با سوآب، همانطور که شرح داده شد، گرفته شود و نمونه دیگری نیز با سوآب برداشته شده و در داخل لوله ای حاوی 5/0 میلی لیتر سرم فیزیولوژی استریل قرار گیرد. این نمونه سریعاً به آزمایشگاه تحویل داده می شود تا بررسی مستقیم لام مربوط انجام گردد. کشت تریکوموناس واژینالیس را می توان با نمونه دوم انجام داد. محیط های کشت تریکوموناس واژینالیس به صورت تجاری در دسترس می باشند. اولین قطرات ادرار در صورت انتقال سریع به محیط کشت، می تواند نمونه مناسبی برای جداسازی تریکوموناس وازینالیس از مردان آلوده باشد.

نمونه برداری از زخم چرکی: در مورد زخم هایی که دارای ترشحات چرکی هستند بعد از ضدعفونی کردن با سرم فیزیولوژی از ته زخم نمونه چرکی برداشت می شود.

نمونه برداری از غدد لنفاوی متورم: جهت برداشتن نمونه از غدد لنفاوی متورم بویژه کشاله ران سوزن (nidel) را از قسمت سالم پوست پس از ضدعفونی کردن به طور جانبی به داخل مرکز غده لنفاوی وارد نموده و چرک موجود در آن را آسپیره می کنند و از ترشحات آسپیره شده جهت آزمایش مستقیم و کشت استفاده می نمایند.

نمونه برداری از خیارکها و گرانولوما: برای نمونه برداری از این نواحی ابتدا زخم و نواحی اطراف آن را با سرم فیزیولوژی ضدعفونی کرده سپس به کمک اسکالپل یک قطعه کوچک از جوانه گوشتی را از حاشیه ضایعه برداشت می نمایند و بین دو لام قرار داده و با فشار آن را له نموده، سپس گسترش را در هوای خشک با متانول فیکس می کنند.

نمونه برداری از زخمهای ژنیتال ناشی از ویروسهای هرپس: برای تهیه گسترش و کشت از ویروس های هرپس ایجادکننده زخم ژنیتال از کف وزیکولهای موجود نمونه برداری می نمایند و در مواردی که ترشح وجود داشته باشد به وسیله سواب از ترشحات نمونه برداری کرده و بر روی لام  و محیط کشت انتقال می دهند.

موارد عدم پذیرش نمونه:

ü      نمونه بدون برچسب یا با برچسب اشتباه

ü      نبودن نمونه یا کم بودن آن

ü      انتقال و نگهداری نامناسب نمونه

ü      نمونه گیری غلط از بیمار

شرایط اتتقال و نگهداری: محیط انتقالی Stuart's یا Amie's یا لوله های استریل درپوش دار به عنوان ظرف جمع آوری بکار می رود. ترشحات را می توان با سواب های داکرون یا پنبه ای برداشته و یا در درون لوله جمع آوری کرد. سواب ظرف 24 ساعت در دمای اتاق و نمونه لوله در کمترین زمان ممکن در دمای اتاق انتقال می یابد. جهت نگهداری پیش از انجام آزمایش سواب به مدت 24 ساعت در دمای اتاق و ترشحات موجود در لوله ظرف یک ساعت کشت داده شوند.

محیط های کشت اصلی: بلاد آگار، شکلات آگار، مک کانکی، تایر-مارتین، کلمبیا آگار حاوی کلیستین و نالیدیکسیک اسید.

کاربردهای بالینی:

1. تشخیص عفونتهای دستگاه تناسلی ناشی از نایسریا گنوره آ و سایر عوامل ایجاد کننده التهاب مجرا در مردان که شامل نایسریا مننژیتیدیس، موراگسلا کاتارالیس، باکتروئیدوس، دیفتروئیدها، کلامیدیا و مایکوپلاسمای تناسلی، تریکوموناس واژینالیس و  اورئوپلاسما اورئولیتیکوم می باشد.
2. تشخیص ترپونما پالیدوم عامل بیماری سیفلیس، کلامیدیا تراکوماتیس عامل بیماری لنفوگرانولوما ونروم، هموفیلوس دوکره ای عامل بیماری شانکر نرم، کالیماتوباکتریوم گرانولوماتیس عامل بیماری گرانولومای اینگوئینال یا دنوانوزیس، ویروس هرپس سیمپلکس تیپ دو عامل زخم و گرانولومای ژنیتال.

مقادیر طبیعی: عدم مشاهده ارگانیسم در اسمیر و عدم رشد در محیط کشت.

تفسیر:

آزمایش اسمیر:  در مردان با بیماری سوزاک درمان نشده و یا سوزاک مزمن، میزان ترشح کم بوده و شامل تعداد کمی پلی مورفو نوکلئور و دیپلوکوک های داخل سلولی در لام رنگ آمیزی شده گرم می باشند. در موارد سوزاک حاد در 10 الی 15 درصد موارد دیپلوکوکهای خارج سلولی ممکن است مشاهده شوند در این صورت تفسیر لام مشکل بوده و کشت نمونه می تواند کمک کننده باشد. مشاهده بیش از 15 پلی مرفونوکلئر در رسوب نمونه اول ادرار با عدسی چشمی 40×  و مشاهده حداقل 4 سلول پلی مرفونوکلئر در هر میدان میکروسکوپی عدسی روغنی (100×) نشانه عفونت مجرا (اورتریت)می باشد. وجود موکوس و کدر بودن در نمونه اول ادرار و شفاف بودن نمونه وسط یا دوم  ادرار وقتی در ظرف گرفته می شود می تواند نشان دهنده اورتریت باشد.

ترپونما پالیدوم به روش گرم رنگ نمی گیرد و برای رنگ آمیزی آن از روش فونتاتری بوندو، گیمسا، مرکب چین و لیشمن استفاده می کنند. در رنگ آمیزی گیمسا باکتری صورتی کمرنگ و در رنگ آمیزی فونتانا تری بوندو که بهترین روش رنگ آمیزی این باکتری می باشد زمینه لام گندمی و ترپونما به شکل فنر نازک منظم و قهوه ای رنگ دیده می شود. همچنین ترپونما پالیدوم را با میکروسکوپ زمینه تاریک و ایمنوفلورسانس هم می توان مشاهده نمود. خیارک یا تورم گره های لنفاوی در ناحیه کشاله ران اغلب نشانه عفونت دستگاه تناسلی می باشد. وجود این غدد در بیماران مبتلا به سیفلیس اولیه، هرپس تناسلی، لنفوگرانولومای تناسلی و شانکروئید (شانکر نرم) شایع است. جهت تشخیص عامل شانکر نرم از ترشحات رنگ آمیزی گرم و یا بلودومتیلن به عمل می آورند و خصوصیات باسیل دوکره ای که بصورت باسیل های داخل سلولی (ماکروفاژها) کوتاه و بدون اسپور با دو طرف رنگ پذیر (اجسام دونووان)می باشد مورد بررسی قرار می گیرد. برای تشخیص کلامیدیا می توان از رنگ آمیزی گیمسا از ترشحات مجرا (urethral) جهت دیدن انکلوزیون های گرانولر در داخل سیتوپلاسم بازوفیلی استفاده کرد. برای مشاهده کالیماتوباکتریوم از ترشحات ضایعات لام تهیه و به روش رایت یا گیمسا رنگ آمیزی می نماییم. در بررسی میکروسکوپی کالیماتوباکتریوم را بصورت باسیل های گرم منفی کپسول دار، بدون حرکت در داخل سلول های تک هسته ای اندوتلیال (جسم دونووان) می توان مشاهده نمود.

ضایعات ناشی از هرپس ویروسها پس از تهیه گسترش و رنگ آمیزی حاوی سلولهای غول آسای چند هسته ای و انکلوزیونهای داخل هسته ای می باشند. می توان از رنگ آمیزی ایمنوفلورسانس توسط آنتی سرم اختصاصی برای شناسایی ویروس هرپس سیمپلکس II استفاده کرد.

کشت: از نمونه های برداشت شده در محیط های بلادآگار، شکلات آگار و مک کانکی کشت می دهیم. محیط بلاد آگار و شکلات آگار را بایستی در شرایط بی هوازی (Candel jar) قرار دهیم. در نمونه اول ادرار مشاهده کاندیدا آلبیکانس با تعداد خیلی زیاد دارای ارزش بوده و می تواند عامل اورتریت در مردان باشد.

ترپونمای بیماریزا روی محیط کشت معمولی و جنین جوجه یا کشت بافتی رشد نمی کند ولی این باکتری در بدن بعضی از حیوانات آزمایشگاهی رشد می کند ( گونه های غیر بیماریزای ترپونما در محیط کشت مصنوعی می توانند رشد کنند). اگر ترپونما پالیدوم را به بیضه خرگوش تزریق کنیم در آنجا رشد وتکثیر نموده و سپس با تهیه سوسپانسیون از بیضه خرگوش ترپونما پالیدوم را به طور زنده و متحرک به مدت 3 تا 7 روز تحت شرایط بی هوازی در 35 درجه در محیط نگهدارنده نلسون می توانیم مشاهده نماییم. برای کشت هموفیلوس دوکره ای از محیط کشت GCH1و مولر به اضافه 5% خون اسب، ایزوویتالکس 1% و وانکومایسین 3mg/ml استفاده می نمایند. همچنین می توان از محیط کشت شکلات آگار غنی شده با ایزوویتالیکس 1%  و ونکومایسین 3mg/ml استفاده نمود. کشت کالیماتوباکتریوم گرانولوماتیس از طریق تلقیح آن به تخم مرغ جنین دار صورت می گیرد. استفاده از کشت های بافتی جهت جداسازی ویروس هرپس سیمپلکس تیپ II بکار برده می شود.

عوامل مداخله گر :

§         مصرف آنتی بیوتیک پیش از نمونه گیری بر نتایج آزمایش تأثیر گذار است.

§         عدم انتقال صحیح نمونه پیش از انجام آزمایش بر نتایج آزمایش تأثیر می گذارد.

توضیحات:

• در تفاوت بین اورتریت گنوکوکی و اورتریت غیر گونوکوکی (NNG) دوره کمون بیماری حائز اهمیت بوده بطوری که در مورد نایسریا گنوره آ در 90-80 % موارد حدود 4 روز است ولی در اورتریت غیر گونوکوکی حداقل 14 روز است.
• نایسریا گونوره آ ، تریکوموناس واژینالیس،  اورئوپلاسما اورئولیتیکوم ، کلامیدیا و مایکوپلاسمای تناسلی را می توان از ترشحات مجرا در مردان جدا نمود.
• برای تشخیص لنفوگرانولوما ونروم از آزمایشات سرولوژی ثبوت مکمل، ایمنوفلورسانس و آزمایش فری (که یک آزمایش حساسیت جلدی تاخیری است) می توان استفاده کرد. در تشخیص هموفیلوس دوکره ای از آزمایش انترادرموراکسیون می توان استفاده کرد و آزمایش سنجش آنتی بادی به روش های نوترالیزین، الایزا رادیوایمنواسی و ایمنوفلورسانس برای شناسایی عوامل ویروسی زخم های ژنیتال بکار می رود.
• عفونت های پروستات ، اپیدیدیوم و بیضه ها در مردان معمولاً باکتریایی است. در مردان جوان تر، کلامیدیا به عنوان عامل اصلی التهاب اپیدیدیوم و احتمالاً پروستات مطرح می باشد. در این مورد ادرار یا ترشحات حاصل از مجرا، نمونه انتخابی است مگر آنکه آبسه ای از طریق جراحی یا با سوزن و سرنگ، تخلیه شود. چند میلی لیتر اول ادرار را می توان قبل و بعد از ماساژ پروستات، جمع آوری کرد تا امکان کشف محل دقیق عفونت فراهم گردد. نمونه ها باید برای رشد باکتری های هوازی، هوازی اختیاری و بی هوازی و نیز گونوکوک، کشت داده شوند.

          منابع :

1. کتاب جامع تجهيزات آزمايشگاهي و فرآورده هاي تشخيصي- دکتر حميد رضا سقا و همکاران- نشر مير
2. ميکروب شناسي تشخيصي، اصول تشخيص عفونت در ارگان هاي مختلف بدن، ترجمه و تأليف هما فروهش تهراني، سامان سعادت و زهرا ريخته گران تهراني.انتشارات ابن سینا

3. Baily & Scott's Diagnostic Microbiology,12 edition,ISBN 13978-0-323-03065-6, MOSBY