نام اختصاری: Na

سایر نام ها: سدیم، Natrium

بخش مورد انجام : بیوشیمی

نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم یا پلاسمای هپارینه

حجم نمونه مورد نیاز: 0.5 mL

شرایط نمونه گیری: رعایت محدودیت غذایی یا مایعات ضرورتی ندارد.

ملاحظات نمونه گیری:

1. نمک های لیتیم و آمونیوم هپارین به عنوان ضد انعقاد پیشنهاد می شود.

3. نمونه باید سریعاً سانترفیوژ شود.

موارد عدم پذیرش نمونه: همولیز شدید نمونه موجب رد آن می شود.

شرایط نگهداری: در دمای C^◦ 4 به مدت دو هفته پایدار است.

کاربردهای بالینی: بررسی و پایش وضعیت تعادل مایعات و الکترولیتهای بدن و درمان اختلالات مرتبط با آنها

روش مرجع:Atomic Absorption Spectrophotometry

روش ارجح:Flame Emission Spectroscopy، (Direct ISE)Ion-Selective ElectrodeDirect

سایر روشها: کینتیک- اسپکتروفتومتری

مقادیر طبیعی:

بزرگسالان: 136 - 145 mmol/L  یا 136 - 145 mEq/L

کودکان:  136 - 145 mEq/L

اطفال:       134 - 150 mEq/L

نوزادان:   134 - 144 mEq/L

تفسیر: علائم هیپوناترمی در درجه اول به میزان سرعت تغییر در غلظت سدیم و نه سطح مطلق آن بستگی دارد. نشانه های هیپوناترمی زمانی آغاز می شود که سطح سدیم کمتر از  125 mEq/L باشد. اولین نشانه های بیمار ضعف است. چنانچه سطح سدیم کمتر از mEq/L115 گردد، گیجی و خستگی شدید ظاهر می شود که در صورت ادامه افت سطح آن ممکن است سبب اختلال عصبی مانند کندی ذهن و اغماء گردد.  نشانه های هیپرناترمی عبارتند از: خشکی غشاهای مخاطی، تشنگی، بی قراری و اظطراب، تشدید رفلکس های بدن، مانیا و تشنج.

افزایش سطح (هیپرناترمی): افزایش مصرف سدیم در رژیم غذایی یا مایعات IV، کاهش دفع سدیم در سندرم کوشینگ و هیپر آلدوسترونیسم، دفع بیش از حد آب آزاد بدن بدون جایگزینی مجدد آب مانند تعریق شدید، سوختگی های حرارتی وسیع، دیابت بیمزه و دیورز اسمزی.

کاهش سطح (هیپوناترمی):

 1. کاهش مصرف سدیم: در رژیم غذایی یا مایعات IV

2. افزایش دفع سدیم: در بیماری آدیسون، اسهال، استفراغ، آسپیراسیون نازوگاستریک، انسداد روده ای، تجویز دیورتیک، نارسایی مزمن کلیه، آسپیراسیون مایع جنب یا صفاق

3. افزایش آب آزاد بدن: نوشیدن زیاد آب، هیپرگلیسمی، مصرف زیاد آب از راه IV، نارسایی احتقانی قلب، آسیت، ادم محیطی، سندرم ترشح نابجای هورمون ADH (SIADH).

واکنش تداخلی:

افزایش دهنده ها: جراحی، تروما، شوک، رنین، آنژیوتانسین، داروهایی از قبیل استروئید های آنابولیک، آنتی بیوتیک ها، کلونیدین، کورتیکو استروئیدها، داروهای سرفه، ملین ها، متیل دوپا، کاربنی سیلین، استروژنها و ضد بارداریهای خوراکی.

کاهش دهنده ها: داروهایی از قبیل کاربامازپین، دیورتیکها، مایعات IV فاقد سدیم، سولفونیل اوره ها، تریامترن، مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتنسین، کاپتوپریل، هالوپریدول، هپارین، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، ضد افسردگی های سه حلقه ای و وازوپرسین.

توضیحات:

• تست های مرتبط شامل سدیم ادرار، آلدسترون و آنتی دیورتیک هورمون (ADH) می باشد.
• استفاده از ضد انعقاد هپارین روی مقدار سدیم سرم و پلاسما با روش ISE  تأثیر گذاشته و باعث کاهش آن می شود.
• سرم بیماران مبتلا به هیپرلیپمی یا هیپر پروتئینمی شدید، بسته به نوع روش انتخابی روی نتایج تأثیر متفاوتی خواهد داشت.

منابع:

1. Tietz Textbook of Clinical Chemistry, Edited by Burtis and Ashwood. WB Saunders Co, Philadelphia, PA, 1994
2. Manual of Diagnostic and Laboratory tests, Mosby’s