نام اختصاری:Zn, Urine

سایر نام ها: روی ادرار 24 ساعته، روی ادرار رندم، زینک ادرار

Zinc, 24 hours Urine  / Zinc, Random Urine/ Zinc, Timed Urine

بخش انجام دهنده: بیوشیمی

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار 24 ساعته، ادرار رندم

حجم نمونه مورد نیاز:  10ml

شرایط نمونه گیری:

1. در مورد نمونه ادرار رندم، نمونه اول صبح و ادرار میان جریان جمع اوری گردد.
2. در مورد نمونه ادرار 24 ساعته، نمونه ادرار اول را دور ریخته و از آن پس به بعد تا 24 ساعت، نمونه ادرار خود را در ظروف دربدار پلاستیکی بدون ماده نگهدارنده جمع اوری می نماییم  

ملاحظات نمونه گیری:

1. در طول نمونه گیری نمونه را در یخچال یا بر روی یخ نگهدارید. نیازی به نگهدارنده نمی باشد.
2. جهت جمع آوری ادرار 24 ساعته، از ظروف پلاستیکی دهان گشاد درب دار استریل استفاده نمایید.
3. زمان شروع و پایان  جمع آوری را یادداشت نمایید. پس از اتمام 24 ساعت، دیگر  ادرار را به ظرف حاوی ادرار 24 ساعته اضافه نکنید.
4. نمونه را در محلی قرار ندهید تا تصادفاً دور ریخته شود.
5. پس از جمع آوری نمونه، بلافاصله ان را به آزمایشگاه انتقال دهید. تا آزمایش بر روی نمونه تازه صورت گیرد.
6. اطمینان حاصل کنید که برچسب روی ظرف حاوی ادرار 24 ساعته حاوی نام بیمار، نام آزمایش و کد بیمار با برگه آزمایش یکسان باشد.
7. حجم نمونه 24 ساعته را یادداشت نمایید. دانستن سن بیمار حائز اهمیت است.
8. از تماس نمونه با لاستیک مثل کاتتر لاستیکی اجتناب شود.در صورتی که مجبور به استفاده از کاتتر ادراری هستید مثلاً در بیماران سوختگی، از کاتتر سیلیکون استفاده نمایید که از سایر انواع، Zn کمتری آزاد می‏کند.

موارد عدم پذیرش نمونه:

ü      عدم استفاده از ظرف غیر فلزی  (metal-free)یا شسته شده با اسید

ü      تماس نمونه با لاستیک 

ü      نمونه حاوی نگهدارنده اسیدی

شرایط نگهداری: پایداری نمونه در دمای اتاق یک هفته، در 4^oC دو هفته و در -20^oC  یک سال می باشد.

کاربردهای بالینی:

1. ارزیابی مسمومیت روی
2. ارزیابی سطوح پایین Zn سرم
3. ارزیابی ظرفیت درمان با Zn خوراکی در بیماری ویلسون

روش مرجع: جذب اتمی (AA)

روش ارجح: Inductively Coupled Plasma/Mass Spectrometry (ICP/MS)

سایر روشها: فتومتریک

مقادیر مرجع: ادرار 24 ساعته:  140 – 800 µgr/24 hrs     بیماران ویلسون، تحت درمان با روی خوراکی: > 2 mg/ 24 hrs 

  ادرار رندم: 300 – 600 µgr/L       نسبت Zn به کراتینین: 100 – 800 µgr/ gr creatinine

تفسیر: در حالیکه روی عمدتاً توسط مدفوع از بدن دفع می‏گردد مقادیر ی نیز از ادرار  دفع می‏گردد.

Znبالا در ادرار ولی پایین در سرم ممکن است همراه با سیروز کبدی، بیماری نئوپلاستیک یا افزایش کاتابولیسم دیده شود.

 غلظت‏های پایین روی در ادرار و سرم ممکن است به علت فقدان روی در مواد غذایییا از دست دادن از طریق ترشحات در بیماران با سوختگی رایج و بیماران با آسیب در دستگاه گوارش ایجاد می شود.

 روی ادرار بالا به همراه روی سرم نرمال یا بالا نشان دهنده یک منبع غنی غذایی حاوی روی می باشد.

محدودیت ها و  عوامل مداخله گر :

§         فقدان روی معمولاً همراه با کاهش دفع ادراری Zn است.

§         بخشی از فقدان روی در سرم ممکن است به علت از دست رفتن زیاد آن از طریق ادرار به خصوص در مواردی همچون سیروز، دیابت، بیماری مزمن کلیه یا تغذیه پارنترال باشد.

§         غلظت بالای باریم در تست ایجاد اختلال می نماید. ظروف حاوی مقادیر باریم جهت جمع آوری نمونه ادرار مناسب نمی باشند.

§         داروهای افزایش دهنده روی ادرار : هیدروکلروتیازید، اتاکرینیک اسید، فوروزماید تجویز شده بصورت IV

§         هیپرپاراتیروئیدیسم موجب افزایش و کوتاه قدی هیپوگونادی موجب کاهش روی ادرار می گردد.

توضیحات:

• روییک ماده معدنی اصلی کمیاب است که بعد از آهن بیشترین میزان را در بدن داراست. روی به طور عمده درماهیچه ها ذخیره می‌شود، اما در گلبول های سفید و قرمز، پرده شبکیه چشم، استخوان ها ، پوست ، کلیه ها ، کبد و پانکراس  نیز یافت می‌شود. غده پروستات در مردان نسبت به سایر اعضا، بیشترین مقدار روی را داراست. بعضی از تحقیقات و مطالعات نشان داده مصرف قرص‌های روی در جلوگیری و کاهش علایم سرماخوردگی مؤثر بوده‌است.

          منابع :

1. سايت مايو کلنيک (Mayo mediacal laboratories):  http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Overview/8591

2. Jacobs S. D, DeMott R. W, Oxley K. D, Laboratory test handbook, 3 rd,Lexi comp,2004,pp: 1341-1342

3. ARUP lab:  http://ltd.aruplab.com/Tests/Pub/0020462

4.Norbert W. Tietz, Clinical Guide to laboratory tests,Saunders 1983,ISBN 0-7216-8885-3, pp518-519