نام اختصاری:GBS PCR  

سایر نام ها:

Group B Streptococcus PCR,  Streptococcus agalactiae PCR  

بخش انجام دهنده: بیولوژی مولکولی (Department of Molecular Biology)

نوع نمونه قابل اندازه گیری:نمونه حاصل از ناحیه مقعد یا واژن که توسط سواب نمونه برداری شده و در لوله حاوی محلول PBS (بافر فسفات سالین) نگهداری می شود.

حجم نمونه مورد نیاز: یک سواب

شرایط نمونه گیری:

1. نیاز به ناشتایی نمی باشد.
2. نمونه گیری باید در شرایط استریل انجام شود.

ملاحظات نمونه گیری:

1. لازم است نمونه گیری در شرایط استریل صورت گیرد.
2. از لوله های پلاستیکی استریل و یکبار مصرف برای جمع آوری نمونه استفاده شود.
3. در صورت نمونه گیری در خارج از آزمایشگاه، نمونه باید در شرایط خنک و سرد و طی کوتاه ترین زمان ممکن به آزمایشگاه ارسال شود.
4. سطوح کار باید همواره قبل از شروع و پس از پایان کار با دستمال آغشته به الکل 70% و یا وایتکس 10% تمیز شود.

موارد عدم پذیرش نمونه:

1. نمونه گیری نادرست و در شرایط غیر استریل.
2. قرار دادن نمونه در درجه حرارت بالا و ذوب و فریز مکرر نمونه.

شرایط نگهداری:

1. نمونه های مورد استفاده را باید طی چند ساعت اولیه پس از نمونه گیری در دمای یخچال قرار داد و از ذوب و فریز مکرر آنها تا زمان انجام مراحل بعدی آزمایش خودداری نمود.
2.  جهت حمل و نقل نمونه لازم است نمونه در شرایط سرد حمل شود.

کاربردهای بالینی:

با تشخیص به موقع عفونت و کنترل آن از طریق انجام اقدامات درمانی مناسب می توان سبب کاهش عوارض مادری – جنینی و نوزادی شد و نیز از درمان غیر ضروری در مواردی که کلونیزاسیون وجود ندارد، جلوگیری نمود.

اطلاعات تکمیلی:

استرپتوکوک ها باکتری های کروی شکلی هستند که به صورت جفت یا دانه های زنجیر به دنبال هم قرار می گیرند و در همه جا پراکنده اند. برخی از آنها فلور طبیعی بدن انسان بوده و بعضی موجب بیماری های عمده ای در انسان می شوند. استرپتوکوک گروه B (استرپتوکوک آگالاکتیا) یکی از مهمترین گونه های پاتولوژیک برای انسان بوده و منجر به بروز عفونت های جدی و سپسیس نوزادی می شود.

استرپتوکوک آگالاکتیا (GBS) فلور طبیعی مجرای تناسلی زنان است ولیکن می تواند منجر به بروز مسائلی جدی نظیر زایمان زودرس، پارگی کیسه آب و تب پس از زایمان در زنان باردار و نیز پنومونیا، سپستی سمی و مننژیت در نوزادان شود. تقریباً 30-10% از زنان بارداری که باکتری GBS در بدن آنها کلونیزه شده، در رکتوم و واژن خود حامل باکتری می باشند که در حدود 70-50% این افراد عفونت باکتریایی را به نوزادان خود منتقل می کنند و لذا شناسایی کلونیزاسیون GBS در زنان باردار، امری ضروری جهت پیشگیری نوزادان از ابتلاء به عفونت می باشد.

روش مرجع: کشت

روش ارجح: -

سایر روشها:

1. روش های مولکولی نظیر PCR که بر اساس ردیابی DNAی باکتری در نمونه بیمار می باشد.
2. روش های مبتنی بر کشت که جهت مشاهده باکتری صورت می گیرند.

مقادیر طبیعی:DNAی باکتری در نمونه های حاصل از افراد سالم قابل ردیابی نیست حتی اگر این افراد قبلاً در معرض عفونت قرار گرفته باشند. 

مقادیر مرجع:میزانDNAی باکتری در نمونه مورد آزمایش باید به اندازه ای باشد که پس از تکثیر توسط واکنش PCR  قابل ردیابی باشد.

تفسیر:

روش استاندارد جهت تشخیص عفونت باکتریایی، کشت از ترشحات واژن و مقعد می باشد. ولیکن با توجه به مشکلات متعددی نظیر طولانی بودن زمان کشت و نیاز به وجود یک کارشناس ماهر جهت تشخیص باکتری، روش های مولکولی نظیر PCR مورد نیاز می باشد تا بتوان در مدت زمانی کوتاه تر و با دقت بیشتر حضور DNAی باکتری را در نمونه گرفته شده از بیمار ردیابی نموده و اقدام به درمان از طریق تزریق داخل وریدی و آنتی بیوتیک ها در طی زایمان نمود. این اقدامات درمانی سبب کاهش خطر انتقال باکتری از مادر به جنین می شود.

در تکنیک Real time PCR نواحی اختصاصی از ژنوم باکتری تکثیر می یابد و محصول تکثیر یافته از طریق رنگ های فلوئورسنت ردیابی می شود. مشاهده مستقیم شدت فلوئورسانس در طول PCR (یعنی real time)، به ما اجازه می دهد تا بدون نیاز به باز کردن مجدد تیوب ها بعد از اتمام PCR، نتیجه آزمایش را بررسی نموده و از وجود یا عدم وجود DNAی باکتری در نمونه مورد آزمایش مطمئن شویم.

عوامل مداخله گر :

• نمونه گیری در شرایط غیر استریل می تواند منجر به ایجاد نتایج مثبت کاذب گردد.
• برای جلوگیری از ایجاد نتایج مثبت کاذب باید فضاهای مربوط به استخراج DNA، آماده سازی مواد مورد نیاز واکنش و فضای افزودن نمونه DNA به لوله PCR از هم جدا باشند.

توضیحات:

• نتیجه «Undetected»  نشان می دهد که DNAی باکتری در نمونه یافت نشده است.
• تشخیص عفونت با حضور مقادیر قابل تشخیص DNAی باکتری در نمونه مورد آزمایش امکان پذیر است.
• در صورت عدم ردیابیDNAی باکتری در نمونه بیمار، احتمال آلودگی به عفونت استرپتوکوکی رد نمی گردد.

   منابع:

1. میکروبیولوژی پزشکی جاوتز، گنو اف. بروکس، ترجمه دکتر مهدی خزعلی و مریم جنابی نمین، نشر حیان، 2004ISBN: 964-460-800-3
2. دکتر محمد کاظم شریفی یزدی و همکاران. بررسی مولکولار اپیدمیولوژی استرپتوکوک بتا همولیتیک گروه B کلونیزه شده در دستگاه تناسلی زنان باردار. مجله دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران (پیاورد سلامت) دوره 5 شماره 2 تابستان 1390. صفحات 60 – 51.
3. دکتر طیبه جاهد بزرگان و همکاران. بررسی فراوانی کلونیزاسیون و آنتی بیوگرام استرپتوکوک گروه B در خانمهای باردار 37 – 35 هفته مراجعه کننده به بیمارستان مهدیه تهران در سال 1387. پژوهنده (مجله پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی). سال شانزدهم. شماره 3. پی در پی 81. صفحات 139 تا 143. مرداد و شهریور 1390.
4. روناک بختیاری و همکاران. ارزیابی روش PCR در مقایسه با کشت به منظور تشخیص ناقلین استرپتوکوک گروه B در زنان باردار. مجله میکروب شناسی پزشکی ایران. سال 1 شماره 2 تابستان 1386. صفحات 1 – 8.
   1.  Fernanda de-Paris, Alice Beatriz Mombach Pinheiro Machado, Tailise Conte Gheno, Bruna Maria Ascoli, Katia Ruschel Pilger de Oliveira, Afonso Luis Barth. (2011). Group B Streptococcus detection: comparison of PCR assay and culture as a screening method for pregnant women. Braz J Infect Dis . 15(4):323-327.