نام اختصاری:VZV PCR  

سایر نام ها:

1. Varicella-Zoster VirusPCR
2. VZVReal-Time Polymerase Chain Reaction (PCR)
3. Herpes Zoster PCR (Polymerase Chain Reaction)
4. Varicella-Zoster Virus Detection by PCR
5. VZV Detection by Real-Time PCR
6. Varicella-Zoster Virus Detection by Real-Time PCR

بخش انجام دهنده: بیولوژی مولکولی (Department of Molecular Biology)

نوع نمونه قابل اندازه گیری:بر اساس منبع آلودگی باید نوع نمونه مورد استفاده تعیین شود، که شامل موارد زیر است:

سرم یا پلاسما، ادرار، مایعات بدن نظیر نخاعی (CSF)، آمنیوتیک و چشمی، نمونه تناسلی نظیر نمونه تهیه شده از سرویکس، واژن و یا سایر بخش های تناسلی، نمونه های تنفسی نظیر ترشحات برونش، نازوفارنکس و نایی، BAL و بزاق، بافت های مختلف نظیر مغز، کولون، کلیه، کبد، ریه و غیره و یا بیوپسی از سایر نقاط بدن که درگیر عفونت ویروسی شده اند، نظیر پوست، بینی، گلو، چشم و غیره.

حجم نمونه مورد نیاز: نمونه های بیوپسی و تناسلی 1 سواب، مایعات بدن و پلاسماml1 و مایعات تنفسی ml3   

شرایط نمونه گیری:

1. نیاز به ناشتایی نمی باشد.
2. نمونه گیری باید در شرایط استریل انجام شود.

ملاحظات نمونه گیری:

1. لازم است نمونه گیری در شرایط استریل و در لوله های جمع کننده یا پلاستیکی استریل صورت گیرد و برای جمع آوری خون یا پلاسما از لوله های استریل حاوی ماده ضد انعقاد استفاده شود.
2. ماده ضد انعقاد مورد نیاز برای جمع آوری خون یا پلاسما می تواند EDTAیا سیترات باشد.
3. پس از نمونه گیری باید سرنگ و سر سرنگ در یک سطل ایمنی (Safety Box) جمع آوری گردیده و سپس سوزانده شود.
4. از لوله های مخصوص و یکبار مصرف برای جمع آوری نمونه استفاده شود.
5. در صورت نمونه گیری در خارج از آزمایشگاه، نمونه باید در شرایط خنک و سرد و طی کوتاه ترین زمان ممکن به آزمایشگاه ارسال شود.
6. سطوح کار باید همواره قبل از شروع و پس از پایان کار با دستمال آغشته به الکل 70% و یا وایتکس 10% تمیز شود.

موارد عدم پذیرش نمونه:

1. نمونه گیری نادرست و در شرایط غیر استریل.
2.  قرار دادن نمونه در درجه حرارت بالا و ذوب و فریز مکرر نمونه.
3.  در این آزمایش از نمونه های هپارینه نمی توان استفاده کرد (هپارین با غلظت بیش از 10 واحد در میلی لیتر سبب مهار PCR می شود). همچنین نمونه بیماران تحت درمان با هپارین نیز برای PCR مناسب نیست.

شرایط نگهداری:

1. نمونه های مورد استفاده باید طی چند ساعت اولیه پس از نمونه گیری در دمای یخچال یا ºC 20- قرار داده شوند و از ذوب و فریز مکرر آنها تا زمان انجام مراحل بعدی آزمایش خودداری شود.
2.  جهت حمل و نقل نمونه لازم است نمونه در شرایط سرد حمل شود.

کاربردهای بالینی:

ردیابی سریع DNAی ویروس واریسلا زوستر در نمونه های بالینی، که برای تشخیص به موقع بیماری و انجام اقدامات درمانی مناسب ضروری است.

اطلاعات تکمیلی:

ویروس واریسلا – زوستر (VZV)، یک ویروس DNA دار می باشد که جزء خانواده هرپس ویروسها بوده و می تواند مهره داران را آلوده کند. این ویروس عامل دو بیماری آبله مرغان و زونا است که عموماً آبله مرغان در کودکان و زونا در بزرگسالان دیده می شود. عفونت ویروسی از راه قطره های ریز در هوا یا تماس با ضایعات پوستی منتقل می شود.

بیماری آبله مرغان (واریسلا) در اثر عفونت اولیه  با ویروس ایجاد می شود که معمولاً خفیف و بسیار مسری است و به طور عمده در کودکان مشاهده می شود. با بهبود علائم بیماری، ویروس در عقده عصبی پشتی پنهان شده و به صورت غیر فعال در می آید و ممکن است در سنین بالای 50 سال و نیز افرادی با ضعف سیستم ایمنی، ویروس دوباره فعال شده و منجر به ایجاد بیماری هرپس زوستر، معروف به زونا (Shingles) شود.

اگر زن بارداری در نیمه اول دوران بارداری به آبله مرغان مبتلا شود، جنین او نیز دچار عفونت می گردد و اگر ابتلا به عفونت آبله مرغان در روزهای آخر بارداری باشد، به علت این که فرصت کافی جهت عبور آنتی بادی مادر از جفت و ایجاد ایمنی غیر فعال در نوزاد وجود ندارد و از طرفی پاسخ ایمنی نوزاد هم به اندازه ای نیست که بتواند سبب پیشگیری از رشد و انتشار ویروس واریسلا زوستر منتقل شده از راه جفت شود، لذا عفونت در نوزاد معمولاً برق آسا خواهد بود و حتی سبب مرگ یک سوم نوزادان می شود. آبله مرغان در موارد نادر ممکن است منجر به ایجاد پنومونی (ذات الریه)، آنسفالیت (تورم مغز)، کاهش قدرت بینایی، آرتریت (ورم مفاصل) و سندروم reye شود.

روش ارجح:PCR

سایر روشها:

1. a.       روش های سرولوژی نظیر Multiplex Flow Immunoassay (MFI)،Immunofluorescence Assay (IFA)وSemi-Quantitative Chemiluminescent Immunoassay
2. b.    شناسایی DNA ویروس در نمونه های بدست آمده از بیمار به روش های DNA Probe HybridizationوReal-Time Polymerase Chain Reaction (PCR)

مقادیر طبیعی:DNAی ویروس را نمی توان در نمونه های حاصل از افراد سالم ردیابی نمود حتی اگر این افراد قبلاً در معرض عفونت قرار گرفته باشند. 

مقادیر مرجع:میزانDNAی ویروس در نمونه مورد آزمایش باید به اندازه ای باشد که پس از تکثیر توسط واکنش PCRقابل ردیابی باشد.

تفسیر:

VZV یک ویروس هرپس انسانی است که عفونت اولیه توسط آن آبله مرغان (واریسلا) نام دارد و یک بیماری مسری است. ویروس پس از بهبود علائم، در عقده عصبی پشتی پنهان گشته و به صورت غیر فعال در می آید ولی در صورت فعال شدن مجدد ویروس مخفی شده، بیماری زونا ایجاد می شود. ابتلای مادر باردار به عفونت های ویروسی و از جمله ویروس واریسلا، بر حسب زمان و سن جنین می تواند عوارض پیچیده و برگشت ناپذیری بر سلامتی جنین داشته باشد. لذا تشخیص سریع عفونت مادر و جنین کمک بزرگی به پیشگیری از عوارض می نماید.

PCR مثبت با ضریب اطمینان بالایی عفونت VZV مادرزادی را تأیید می کند ولی مستقیماً قادر به پیش گویی وجود سندروم آبله مرغان مادرزادی در بعد از تولد نیست لذا می بایست از طریق US و یا MRI اعضایی از جنین مانند دست ها و پاها و ساختمان مغز و چشم ها به دقت بررسی گردند. PCR منفی مایع آمنیوتیک به شکل مطلوبی قادر به رد بیماری است.

پیشنهاد کلی این است که در تمام موارد عفونت آبله مرغان در مادر، اگر جنین در بررسی های اولیه نرمال است، در هفته های 8 تا 10 بعد از عفونت، مادر مجدداً بررسی گردد.

عوامل مداخله گر :

• هپارین در مقادیر بالا در این آزمایش تداخل ایجاد می کند.
• نمونه گیری و جداسازی پلاسما یا سرم در شرایط غیر استریل می تواند منجر به ایجاد نتایج مثبت کاذب گردد.
• برای جلوگیری از ایجاد نتایج مثبت کاذب باید فضاهای مربوط به استخراج DNA، آماده سازی مواد مورد نیاز واکنش و فضای افزودن نمونه DNA به لوله PCR از هم جدا باشند.

توضیحات:

• نتیجه «Undetected»  نشان می دهد که DNAی ویروس در نمونه یافت نشده است.
• تشخیص عفونت با حضور مقادیر قابل تشخیص DNAی ویروس در نمونه مورد آزمایش امکان پذیر است.
• در صورت عدم ردیابی DNAی ویروس در نمونه بیمار، احتمال آلودگی به عفونت رد نمی گردد.

منابع :

1. سایت مایو کلنیک:  . http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Specimen/81241
2. میکروبیولوژی پزشکی جاوتز، گنو اف. بروکس، ترجمه دکتر مهدی خزعلی و مریم جنابی نمین، نشر حیان، 2004ISBN: 964-460-800-3
3. علی مرادی جوشقان، شکوه احمدی، سعید متولی زاده اردکانی، شعله زکیانی. مقاله خود آموزی. مجله دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی – درمانی شهید صدوقی یزد، دوره شانزدهم، شماره سوم، پاییز 1387، صفحات 87-77.
4. دکتر سید محمد کاظم نوربخش، دکتر ابوالفضل خوشدل، دکتر مریم خیری. گزارش یک مورد عفونت زونا در ناحیه چشم در شیر خوار 8 ماهه به علت مواجهه با عفونت واریسلای داخل رحم. مجله دانشگاه علوم پزشکی شهر کرد، دوره 15، شماره 4، مهر و آبان 1392، صفحات 111-107.
5. علی حسین خانی. آبله مرغان. مجله تشخیص آزمایشگاهی. شماره 108 و 109. دی و بهمن 1393. صفحات 34 تا 36.